WIE A ZEGT, MUß AUCH B SAGEN / Burkhard Straßmann

die tageszeitung', Bremer Ausgabe, 6.1.1994, Kultur, Seite 19.

Nieuwe veerdienst in Bremen! Nieuwe veerdienst in Bremen? De heer Schalks is in de stad! Met eigen werf en rederij!

Op 20 februari zal in Bremen, terwijl een Rotterdams koor zeemansliederen ten gehore brengt, een nieuwe veerdienst in bedrijf gaan: de "Fährdienst Kleine Weser" zal dan volgens schema zijn dienst aanvangen. De moeder van de Rotterdamse rederijeigenaar Arnold Schalks zal de, op de Schalkswerf gebouwde, veerboot bij de tewaterlating met een tot dan toe geheimgehouden naam dopen. De passagiers krijgen zwemvesten en veerkaart-unica.

Een bericht, dat tot nadenken stemt. Op de aangegeven plaats bevindt zich al een brug. Wie wil er nou naar het museum? Of helemaal naar het KünstlerHaus? Waarom zwemvesten?? Wat zijn veerkaart-unica???

In werkelijkheid gaat het om het doldrieste project van een Nederlands kunstenaar, die momenteel in het gastatelier van het KünstlerHaus woont, en zijn concept is zodanig, dat men tot op het laatst in onzekerheid zal verkeren, of er op 20 februari werkelijk een veerpont over de Weser zetten zal.

Wat er echter al wel is, is een complete houtscheepswerf en een rederijkantoor in de galerie van het KünstlerHaus. Een droogdok, een aantal lijmklemmen, een cirkelzaag, bovendien maritieme objecten zoals: stootwillen en tampen alsmede een scheepsmodel van het motorjacht "t Schalkje II".

Arnold Schalks sen. bouwde reeds boten en de bedrijfstraditie werd gevestigd door opa Harrie, die destijds de Schalkswerf verzon om inkopen te kunnen doen bij een groothandel. Rederij Schalks bestaat voorlopig nog uit een gedeukt schrijfbureau.

Schalks jr. is als kunstenaar geïnteresseerd in linguïstiek en communicatie. Hij heeft in een Spaans stadje een diepe put gegraven en door middel van de taal van de archeologische vondsten met de Spanjaarden gesproken. Hij heeft ook eens een uitgesproken eigenzinnige vertaling gemaakt van Heideggers "Unterwegs zur Sprache", bestaand uit voorwerpen die de Heideggersche begrippen voorstellen (daarvoor richtte hij de firma "Heidegger Reisen" op). En wie nu nog steeds niet heeft begrepen, dat übersetzen (vertalen, overzetten) over een rivier iets met vertalen te maken heeft, die is niet meer te redden.

Twee oevers, - twee talen - twee culturen - Wie a zegt, moet ook b zeggen (motto van de Schalksrederij). Schalks biedt zijn "Übersetzung" als dienst aan.

Hij vertaalt een "maritieme correspondentie" met zijn kunstenaarscollega André Dekker, de veerkaarten worden in het Duits en in het Nederlands uitgegeven, en wellicht komt de Rotterdamse toproeier Wim Konings om bij de tewaterlating met het übersetzen te assisteren.

"Übersetzen," zegt Schalks, "is beweging, ongelooflijk communicatief."

Intussen drukt hij veerkaarten en een bewegwijzering, ontwerpt hij een rederijvlag, zorgt hij voor hout en oh ja: een veerhuisje moet er ook nog komen.

Ja, Arnold Schalks wordt regisseur van een evenement. Achter de aanstekelijke lach van de man met het borstelharige matrozenkapsel en de schipperstrui gaat ook een beetje angst schuil: Het concept wordt sterker dan de scheepsbouw.

Ach God, een steiger moet er ook nog komen! Komt er überhaupt wel een boot? En kijk aan, daar slinkt de lengte van de veerboot voorzichtigheidshalve tot 2 1/2 meter (gepland: 5,25 m). Zal het een notedopje worden? Aan wie moeten we bij de naam "Schalks" denken? Aan opa Harrie misschien?